Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności."
( Podano za: Maruszewski M. (1966) Afazja. Zagadnienia teorii i terapii. Warszawa: PWN.)
Istnieje również druga formalna definicja:
Afazja to zaburzenia wynikające z uszkodzeń korowych ośrodków mowy, ujawniające się w postaci pełnego lub częściowego rozpadu wszystkich typów kompetencji językowej i/lub zaburzeń sprawności realizacyjnych". (Podano za: Według S. Grabiasa)
Afazja to sytuacja, w jakiej człowiek chory, nie mający dotychczas żadnych problemów z funkcjami językowymi - ma trudności z mówieniem i/lub rozumieniem mowy, ma również problemy z pisaniem i czytaniem.
Afazja nie jest nazwą jednostki chorobowej jako takiej, stanowi raczej opis objawów wywołanych swoistym uszkodzeniem mózgu a przyczyny tego stanu mogą być odmienne.
Afazja powstaje w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego bez względu na czynnik, który je wywołuje. Najczęstszą przyczyną uszkodzenia bywają urazy czaszkowo-mózgowe, udary mózgu, zapalenie mózgu, zmiany chorobowe (np. guzy), a także krótkotrwałe niedotlenienie. Ma charakter ogniskowy - potwierdza zatem zaburzenie neurologiczne.
Jak obecnie wiadomo zaburzenia mowy nie powstają tylko i wyłącznie po zniszczeniu tzw. "ośrodków mowy" - tkanki nerwowej w określonej części kory mózgowej na powierzchni lewej półkuli . Afazja może powstać także w wyniku uszkodzenia prawej półkuli, struktur podkorowych i wzgórza, jak i włókien nerwowych łączących "ośrodki mowy" z innymi okolicami kory mózgu, bądź ze strukturami podkorowymi i wzgórzem.
Część osób z afazją może rozumieć język doskonale lecz ma problemy ze znalezieniem właściwych słów i konstruowaniem prawidłowych zdań. Są też osoby mówiące dużo lecz jest to mowa trudna albo i nawet niemożliwa do zrozumienia. Te osoby mają też zazwyczaj problem z rozumieniem języka.
Umiejętności językowe osoby z afazją leżą zazwyczaj gdzieś pomiędzy tymi dwoma ekstremami. Należy też pamiętać, że ktoś kto cierpi na afazję ma zazwyczaj takie same zdolności intelektualne jak przed jej wystąpieniem! Oczywiście może się zdarzyć, że w wyniku choroby neurologicznej wywołującej objawy afazji uszkodzenie mózgu prowadzi także i do innych problemów, łącznie z degradacją intelektualną, niemniej jednak nie są to zjawiska zależne od afazji. Warto też wspomnieć, że często w trakcie rozwoju afazji może nastąpić nagła poprawa. Całkowity powrót do zdrowia występuje bardzo rzadko. Jednak ćwiczenia, wysiłek oraz silna wola i chęć poprawy mogą sprawić, że pewny postęp zostanie osiągnięty.