AFAZJA

Wiele osób, które cierpią na afazję, zaraz po tym kiedy nastąpił uraz mózgu, musiało być przez pewien czas hospitalizowanych. Jednak należy pamiętać iż po wyjściu ze szpitala, osoby te wymagają dalszego leczenia.
Niestety nie zawsze wiadomo do kogo zwrócić się o pomoc. Wtedy dobrze jest skonsultować się z lekarzem, który może pomóc ci w znalezieniu specjalisty w twoim regionie. W większości przypadków będzie to logopeda.
Czas trwania terapii u logopedy zależy, między innymi, od tego jaki postęp jest poczyniony przy powrocie do zdrowia i od tego jakie są
możliwości i regulacje związane z taką właśnie terapią w danym regionie lub kraju.

Wczesna rehabilitacja to wszelkie działania niefarmakologiczne, podejmowane w ciągu pierwszych kilku tygodni od wystąpienia objawów. Najczęściej terapia prowadzona jest przez przez fizjoterapeutów, logopedów czy psychologów. Ten etap ma na celu uzyskanie maksymalnej sprawności ruchowej i samodzielności w czynnościach życia codziennego, zapobieganie powikłaniom wynikającym z unieruchomienia chorego jak również zmniejszenie ryzyka pojawienia się patologicznych wzorców ruchowych, wcześniejszy powrót funkcji psychomotorycznych, poprawę samopoczucia pacjenta.

W początkowym okresie po uszkodzeniu mózgu istotne jest stosowanie metody pobudzania oraz metody tzw. uprzedzania, które przyspieszają powrót wszystkich czynności mowy. Umiejętne pobudzanie chorego do prób porozumiewania się i właściwe organizowanie jego aktywności zapobiega zmianom psychogennym.

U niektórych afatyków zaburzenia mowy cofają się do pewnego stopnia samoistnie (w okresie 1-3 miesięcy), bez terapii logopedycznej. Zdarza się to w sytuacjach, kiedy poza trwałym uszkodzeniem pewnych okolic mózgu - były uszkodzenia przejściowe spowodowane, np. obrzękiem, zaburzeniami w krążeniu krwi, albo obniżeniem pobudliwości komórek nerwowych i przewodzenia synaptycznego.
Terapię mowy można rozpocząć dopiero wtedy, gdy ustąpią ostre objawy choroby, która wywołała afazję. Zajęcia logopedyczne można rozpocząć gdy chory skupia wzrok na logopedzie i nawiązuje, choć bez większej ochoty, kontakt, interesuje się otoczeniem. Początkowo zajęcia powinny być krótkie (kilkuminutowe). Czas reedukacji można stopniowo wydłużać, ale - w zależności od samopoczucia chorego - należy robić krótkie, dość częste przerwy dla odpoczynku. W dalszej fazie ćwiczenia mogą trwać do 45 minut dziennie przy częstotliwości 3-4 razy w tygodniu, a nawet codziennie.
W zależności od rodzaju oraz głębokości zaburzeń dobierane są techniki terapeutyczne i wyznaczany jest sposób komunikowania się z chorym. Najbardziej podstawowym zadaniem w tym okresie jest przywrócenie zdolności do rozumienia przez chorego, choćby globalnie, wypowiedzi do niego kierowanych.
Przy cięższych postaciach afazji pomoc logopedy
jest niezbędna i reedukacja trwa do 2-3 lat i dłużej, a mowa może nie osiągnąć poprzedniej doskonałości; może być powolna, o uproszczonym stylu, mogą też pozostać pewne trudności w rozumieniu.

Działania logopedyczne mogą być od samego początku wspierane przez kinezyterapię, farmakoterapię oraz psychoterapię.

Metodyka postępowania logopedycznego zależy od wielu czynników:

• rozpoznania klinicznego;
• stanu ogólnego pacjenta chorego;
• charakterystyki społecznej pacjenta.

Niezbędne jest stosowanie rozmaitych ćwiczeń pobudzających aktywność językową chorego i oddziaływanie zapobiegające wystąpieniu i utrwaleniu niekorzystnych zmian.

Na wczesnym etapie terapii mają zastosowanie metody bezpośrednie:

• rozhamowujące mowę - istotą zaburzeń mowy jest zablokowanie funkcji językowych, zatem celem terapii jest wywołanie zautomatyzowanej aktywności werbalnej, co ma doprowadzić w dalszym etapie do reaktywacji kontrolowanych i dowolnych zachowań językowych;
• stymulujące mowę - aktywność językowa chorego wiąże się z treścią materiału językowego, zatem celem terapii jest wzbudzenie psychicznej gotowości i motywacji do mówienia przez chorego. W tym celu można wykorzystać rozmaite kanały przekazu (mówienie, pisanie) oraz zainteresowania, czy potrzeby komunikacyjne pacjenta.

W późniejszym etapie są to już metody analityczne, zmierzające do przebudowy układu funkcjonalnego dla mowy.

Najogólniej metody terapii afatyków można podzielić na:

• werbalne (ćwiczące ekspresję słowną);
• niewerbalne (wyrażane znakiem, symbolem, gestami, mimiką, rysunkiem - patrz komunikacja AAC).

W przypadku, gdy mowa jest nieobecna lub wymaga ogromnego wysiłku od pacjenta, powinna być rozwijana komunikacja niewerbalna, która oferuje efektywną formę porozumiewania się, a co ważniejsze redukuje frustrację i odbudowuje pewność siebie. Pacjenci powinni być zachęcani do stawania się wszechstronnymi rozmówcami, używającymi różnych możliwie efektywnych dróg komunikacji, pozwalających na przekazywanie myśli, uczuć, potrzeb i emocji.

Pacjent często sam decyduje o strategii oraz najskuteczniejszych dla siebie sposobach komunikowania się. Logopeda powinien wspierać i nagradzać nawet najmniejszy wysiłek pacjenta, zaś jego najbliższe środowisko (rodzina, znajomi) zachęcać do współpracy.